Rút kinh nghiệm từ kì thi THPTQG năm 2018 và 2019, để có thể đạt điểm cao trong kì thi năm 2019, học sinh cần có phương pháp học tập và cách làm bài hợp lý.
Trước tiên về cách học:
Đối với phần phải làm ở lớp 11
Đề thi THPTQG 2019, có 4 câu ở lớp 11 là 4 câu tính toán tương đối đơn giản (3 câu điện và 1 câu thấu kính), học sinh cần học và chú ý làm bài tập về lực tương tác Coulomb, định luật Ôm cho mạch kín, suất điện động tự cảm, thấu kính. Không nên mất thì giờ học lý thuyết nhiều, chỉ học tóm tắt giáo khoa cơ bản và các công thức cần thiết.
Đối với phần phải làm ở lớp 12
1) Về phần lý thuyết
Đề thi có một phần không nhỏ các câu hỏi về ý nghĩa của các đại lượng trong công thức. Do đó cần học thuộc các công thức cơ bản trong sách giáo khoa và hiểu rõ từng đại lượng một.
2) Về bài tập
Số câu bài tập đơn giản khá nhiều. Các công thức cơ bản có thể đáp ứng cho các câu này. Tuy nhiên để có thể đạt điểm thật cao, cần kết hợp với công thức toán để giải. Nghiên cứu sâu các bài tập về dao động cơ học, sóng cơ học, điện xoay chiều (có gần 50% thuộc phần này và hầu hết các câu khó cũng thuộc phần này).
a) Chương dao động cơ.
– Cần nắm vững khoảng thời gian vật di chuyển từ điểm này đến điểm kia dựa vào liên hệ giữa chuyển động tròn đều và dao động điều hòa. Các đề thi THPTQG những năm gần đây đều có câu vận dụng dạng này.
– Với con lắc lò xo, phân biệt được lực kéo về, lực đàn hồi của lò xo, lực tác dụng lên điểm treo lò xo.
– Với con lắc đơn trong khi dao động, chú ý gia tốc con lắc không bao giờ bằng không nên hợp lực tác dụng lên con lắc luôn khác không. Xét thêm trường hợp có lực không đổi tác dụng như lực điện trường, lực quán tính,…
– Phần tổng hợp dao động, biết tìm giá trị lớn nhất , nhỏ nhất bằng giản đồ hay công thức biến đổi.
– Phần dao động tắt dần chú ý lực ma sát trượt và định luật bảo toàn năng lượng.
– Cũng cần ôn lại chuyển động biến đổi đều, rơi tự do, va chạm,v.v…
b) Chương sóng cơ
– Trong sự truyền sóng thì pha tại các điểm khác nhau thì khác nhau, nhưng với sóng dừng (cũng như giao thoa sóng xét trên đoạn thẳng nối 2 nguồn) thì chỉ có các điểm dao động cùng pha nhau hay ngược pha nhau nên tỉ số độ lệch của hai điểm tại một thời điểm suy từ tỉ số biên độ dao động.
– Mức cường độ âm đặc trưng cho độ to của âm, thường tính bằng dB. Chú ý liên hệ giữa cường độ âm, công suất của nguồn âm và quãng đường âm lan truyền.
c) Chương điện xoay chiều:
– Nhớ các công thức khảo sát mạch RLC với điện áp hiệu dụng U không đổi khi thay đổi C, L, R hay ω thì các đại lượng cần xét như cường độ, điện áp hiệu dụng, công suất tiêu thụ thay đổi thế nào?
– Cũng cần nắm vững cách vẽ giản đồ vectơ có thể giúp giải quyết nhanh một số câu.
– Các câu toán về máy điện như máy phát điện xoay chiều, biến áp sau này thường phải dùng thêm lí luận toán học để giải.
d) Đề thi sau này có khá nhiều đồ thị. Học sinh tập đọc đồ thị cho rành để suy ra chu kì, độ lệch pha,…
e) Câu thực hành cần biết độ ngờ, sai số của phép đo.
f) Tập làm nhanh bằng máy tính một số câu và phương pháp chuẩn hóa.
Cách làm bài
* Đọc nhanh toàn bộ đề.
* Câu nào dễ làm trước, tô ngay vào đáp án.
* Sau đó các câu khó thì chỉ giải câu thấy hướng giải. Nếu vướng mắc thì đánh dấu ở tờ đề, không sa lầy, làm qua câu khác đến khi xong rồi trở lại. Đề thi từ dễ đến khó nhưng thực tế là cỡ 10 câu khó có độ khó không tăng dần vì đề đã tráo đổi theo phương thức trắc nghiệm.
Tóm lại để đạt điểm thi cao, nhớ:
* Đọc và hiểu kỹ giáo khoa vật lý 12, thuộc các công thức cơ bản ở lớp 11 và 12.
* Học thuộc công thức vật lý 12 có mở rộng (sách giáo khoa vật lý 12 quá ít công thức!!)
* Làm lại các đề thi vật lý tuyển sinh đại học 2010-2014 và THPTQG 2015 – 2019 cho thật nhuần nhuyễn. Vì các thầy cho đề thi cũng không thể nào chuyển hết các câu hỏi sang các dạng hoàn toàn khác.
Chúc các em đạt kết quả tốt!
TS.Nguyễn Thanh Nga
( Khoa lý ĐHSP.TpHCM, chuyên viên STEM của Bộ GD&ĐT)