Trí tuệ nhân tạo
Phạm Nguyễn Hữu Thiện
Lớp 12A1, Trường THPT Vĩnh Viễn, năm học 2023-2024
Ngay ở thời đại cách mạng công nghiệp hóa 4.0, những tiềm năng to lớn về công nghệ tự động hóa đã được đánh dấu trở thành một bước tiến to lớn với con người. Chỉ trong vòng một khoảng thời gian ngắn những thuật ngữ như là: "trí tuệ nhân tạo" , "AI", "đồng tiền ảo", "Blockchain", "Internet". Dần lan rộng ra toàn cầu và đã hoàn toàn định hình lại lối đi của thế giới. Những công nghệ tiên tiến ấy đã dần thể hiện sự hiệu quả của mình qua cách thay thế, làm cho công việc trở nên dễ dàng hơn. Với sự đột phá này, trí tuệ nhân tạo chiếm phần nhiều trong công cuộc thúc đẩy một thế giới hiện đại, một công nghệ phát triển nhanh chóng và có nhiều ứng dụng thực tiễn sâu rộng. Trí tuệ nhân tạo là hoàn toàn vượt xa hơn trong khái niệm tự hóa xã hội và hoàn toàn có thể thực hiện được một cuộc sống tự động hóa hàng ngày.
Vậy trí tuệ nhân tạo hay là AI là gì ? AI là một ngành khoa học máy tính nghiên cứu và phát triển các hệ thống máy móc có thể thực hiện các nhiệm vụ thông minh mà trước đây chỉ con người mới làm được. AI bao gồm nhiều lĩnh vực nghiên cứu khác nhau, chẳng hạn như học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính, và robot học. Nói cách khác AI là khả năng sao chép theo trí thông minh của con người để có thể học hỏi, suy luận và giải quyết vấn đề và kể cả lập ra một kế hoạch cụ thể thì AI đều có thể đáp ứng được. Hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đều tham gia vào các hoạt động của con người từ sản xuất, dịch vụ, cuộc sống, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, tất cả đều có thể được tự động hóa bởi AI.
Đầu tiên, đó là lĩnh vực sản xuất, trí tuệ nhân tạo (AI) đã được ứng dụng để tự động hóa các công việc sản xuất, chẳng hạn như lắp ráp, kiểm tra chất lượng và vận hành máy móc. Điều này có thể giúp giảm chi phí sản xuất và cải thiện hiệu quả. Khả năng học theo của AI được sử dụng để tối ưu hóa chuỗi cung ứng, chẳng hạn như dự báo nhu cầu, quản lý hàng tồn kho và điều phối vận chuyển. Bằng cách này có thể giúp cải thiện hiệu quả và giảm chi phí. Phát triển sản phẩm mới, AI có thể được sử dụng để phát triển các sản phẩm mới, chẳng hạn như thiết kế sản phẩm, kiểm tra chất lượng và dự đoán xu hướng thị trường. Điều này có thể giúp doanh nghiệp gia tăng lợi nhuận và cạnh tranh. Ví dụ điển hình mà ta có thể nhìn thấy đó chính là các doanh nghiệp sản xuất ô tô ở trong nước thì có VinFast và ngoài nước thì ta lại nhìn thấy là Ferrari, Mercedes,... Họ sử dụng trí tuệ nhân tạo để đẩy mạnh sự phát triển công nghệ lẫn doanh thu của mình và dùng nó để tối ưu thời gian.
Kế đến là lĩnh vực dịch vụ. Bắt kịp theo sự phát triển của mạng xã hội, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) được cài đặt để sử dụng để tạo chatbot, có thể trả lời các câu hỏi của khách hàng và giải quyết các vấn đề, đây là một ứng dụng mà bản thân người dùng chúng ta phải bất ngờ trước khả năng của nó. Thông qua, chatbot, AI có thể giúp doanh nghiệp cải thiện dịch vụ khách hàng, rút ngắn thời gian hợp lý và giảm chi phí. Không những thế, AI cũng có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu khách hàng, chẳng hạn như dữ liệu mua hàng và dữ liệu hành vi. Điều này có thể giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về khách hàng và cung cấp các dịch vụ phù hợp hơn. Ngoài ra, AI cũng có thể hỗ trợ việc tự động hóa các quy trình dịch vụ, chẳng hạn như xử lý đơn hàng và thanh toán. Điều này có thể giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả và giảm chi phí. Đồng thời khi được ứng dụng vào lĩnh vực dịch vụ, AI đã hỗ trợ khách hàng từ xa, mang lại nhiều lợi ích từ tiết kiệm thời gian của họ đến chi phí dịch vụ. Điển hình cho lợi ích to lớn mà AI đem lại là công ty Amazon đã sử dụng AI để tự động hóa và giúp nâng hiệu suất đến 50% ."Thật khó để tưởng tượng một Amazon phát triển được như ngày nay nếu không có AI", Oren Etzioni, Giám đốc điều hành của Viện Trí tuệ nhân tạo Allen cho biết. "Lợi thế cạnh trang của Amazon chính là một hệ thống AI thực sự khủng của họ". Không chỉ có công ty Amazon, những công ty là Google từ lâu đã ứng dụng AI để tạo ra một trong những bộ lọc email hiệu quả nhất cho hộp thư Gmail miễn phí của mình. Và các công ty giao hàng như FedEx và UPS đã ứng dụng AI nhằm lên kế hoạch các tuyến đường giao hàng hiệu quả. Tesla ứng dụng AI vào xe tự lái, hay Netflix dùng AI để gợi ý các chương trình mà người dùng dịch vụ truyền hình của mình có thể thích,...
Trí tuệ nhân tạo còn được ứng dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Thông thường tiến độ để kiểm tra sức khỏe hay chuẩn đoán bệnh cũng rất mất nhiều thời gian, làm trễ tiến độ để trị bệnh, vì vậy công việc chuẩn đoán y tế nhờ AI hỗ trợ để chẩn đoán bệnh, chẳng hạn như phân tích hình ảnh y tế và phát hiện sớm các bệnh. Điều này có thể giúp cải thiện kết quả điều trị và giảm chi phí chăm sóc sức khỏe. Thế nhưng vẫn có những trường hợp, bệnh tình phải cần được bác sĩ, những người có chuyên môn phân tích kỹ càng. Ngoài vai trò là chuẩn đoán bệnh tình, AI cũng được lập trình để phát triển thuốc mới như xác định các mục tiêu điều trị và thử nghiệm lâm sàng. Bằng cách này có thể giúp rút ngắn thời gian và chi phí phát triển thuốc. Giờ đây, AI còn được sử dụng để chăm sóc bệnh nhân, nó được ứng dụng như cung cấp hỗ trợ điều trị và theo dõi sức khỏe. Với phương pháp này có thể giúp cải thiện chất lượng cho quá trình chăm sóc bệnh nhân. Sự thật rằng, quá trình nghiên cứu AI về lĩnh vực y tế là một giải pháp vô cùng sáng suốt để tìm ra nhiều hướng đi an toàn có sự chính xác cao, tuy vậy quá trình này vẫn đang phát triển và gặp sai sót, thế nên để cho AI thay thế hoàn toàn cũng không phải là nhanh chóng mà vẫn phải cần có sự chỉnh chu trong công cuộc đem AI đến với lĩnh vực sức khỏe.
Qua những năm đại dịch kéo dài từ năm 2019 đến 2022, ta nhận thấy trí tuệ nhân tạo (AI) còn góp phần trong lĩnh vực giáo dục. Điển hình là ứng dụng như là Azota, nhờ có nó tạo các bài học và tài liệu học tập được cá nhân hóa, lập ra những bài kiểm tra đánh giá khả năng học tập của học sinh. Điều này có thể giúp học sinh học tập hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian cho giáo viên, học sinh. Ngoài ra khi không thể đến trường vì dịch hay là không thể trực tiếp học, thì AI có thể được sử dụng để cung cấp giáo dục từ xa, như ta có thể quan sát các ứng dụng là: Google Meet, Zoom... Đều có thể hỗ trợ tốt khoảng cách địa lý đồng thời khi này ta không cần thiết phải gặp mặt nhau ngoài đời thì mới học hỏi được thế nên đã có những khóa học trực tuyến được hình thành và cung cấp hỗ trợ học tập trực tuyến. Tiêu biểu rằng Công ty Duolingo đã sử dụng AI để phát triển một ứng dụng học ngoại ngữ giúp người dùng học tập một cách hiệu quả hơn, ứng dụng sử dụng các thuật toán để theo dõi tiến độ của người dùng và điều chỉnh mức độ khó của bài học cho phù hợp. Giáo dục từ xa và AI trong lĩnh vực giáo dục, còn có thể khai thác thêm nhiều lợi ích hơn nữa, để đem lại hiệu quả cho quá trình học tập của học sinh và tối ưu hóa công việc dạy học của giáo viên. Tuy vậy, giáo viên và học sinh vẫn không thể phụ hoàn toàn vào công nghệ, vì lẽ sẽ có những khúc mắc trong quá trình học hỏi của học sinh để hiểu rõ bản chất vấn đề thì phải cần sự truyền đạt của giáo viên, thế nên trong khi áp dụng AI vào lĩnh vực giáo dục, ta cũng cần phải sự nhận thức rõ ràng về khả năng nó hỗ trợ và khả năng nào mà nó không thể làm hiệu quả.
Ngày nay ở lĩnh vực giải trí, trí tuệ nhân tạo (AI) đã được đem vào công việc tạo các trò chơi điện tử, nó được sử dụng để tạo các trò chơi điện tử, từ những trò chơi thuộc kiểu hành động, mô phỏng, thế giới mở, tạo các nhân vật và môi trường ảo. Điều này có thể giúp tạo ra các trò chơi điện tử hấp dẫn và chân thực hơn. Đồng thời ở cả môi trường nghệ thuật, AI đang được nghiên cứu để tạo các tác phẩm nghệ thuật và âm nhạc, chẳng hạn như vẽ tranh, viết nhạc và thiết kế thời trang. Điều này tuy có thể giúp tạo ra các tác phẩm nghệ thuật và âm nhạc mới và lạ hơn. Thế nhưng AI chỉ có thu thập và bắt chước theo nét vẽ của tác phẩm và giọng điệu của con người. Và AI không thể có được sự sáng tạo như của con người, đây là điều mà chúng ta cần phải xác nhận. Ngoài ra, trí tuệ nhân tạo (AI) còn có thể tạo các trải nghiệm giải trí mới, đó là các trò chơi thực tế ảo khiến cho người dùng có thể tương tác với các nhân vật, hình ảnh ba chiều được xây dựng bên trong và các chương trình truyền một số chương trình truyền hình nổi tiếng sử dụng AI bao gồm: The Voice một chương trình truyền hình thực tế âm nhạc sử dụng AI để giúp các giám khảo đánh giá các thí sinh một cách có trình tự và đề cập những điểm mà thí sinh cần phải chú ý, phát huy. Hay là "Black Mirror" một bộ phim truyền hình khoa học viễn tưởng sử dụng AI để tạo ra các trải nghiệm thực tế ảo mang lại cảm giác mới lạ cho người xem. Và kể cả những ứng dụng là Netflix-nền tảng phát trực tuyến sử dụng AI để thu thập thói quen người quen, sở thích xem phim tùy thuộc thể loại để rồi đó đề xuất các chương trình truyền hình, tác phẩm phim mà người xem có thể quan tâm. Không chỉ Netflix mà YouTube cũng đã và đang ứng dụng AI để điều chỉnh các cài đặt phát lại cho phù hợp với sở thích của người xem. Nhìn lại lĩnh vực giải trí, trí tuệ nhân tạo (AI) đã mang lại những trải nghiệm giải trí thú vị và hấp dẫn hơn, từ tính tương tác, đến hiệu ứng hình ảnh và âm thanh, đều được tối ưu hóa trải nghiệm xem.
Ngoài ra, AI còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như tài chính, bảo hiểm, pháp luật và quân sự. AI có tiềm năng cách mạng hóa nhiều lĩnh vực của cuộc sống, và nó đang được phát triển và ứng dụng ngày càng rộng rãi. Quả thực để liệt kê hết những gì mà trí tuệ nhân tạo mang lại lợi ích cho con người là không xuể, và ta khó có thể hình dung ra được trí tuệ nhân tạo có thể dừng lại ở đâu.
Lợi ích nào bao giờ cũng có mặt trái của nó, trí tuệ nhân tạo (AI) cũng thế. Tuy rằng công nghệ mới này đem lại rất nhiều hiệu quả cho con người thế nhưng những tiềm ẩn là vẫn có. Sau đây là một số nhược điểm của việc áp dụng trí tuệ nhân tạo mà chúng ta cần phải lưu tâm. Chi phí cao là một trong số những vấn đề nhức nhối với trí tuệ nhân tạo, khi việc tạo ra trí thông minh nhân tạo đòi hỏi chi phí rất lớn với những loại máy móc phức tạp. Việc sửa chữa và bảo trì cũng đòi hỏi chi phí cao. Song song đó, những chương trình cần được phân cấp thường xuyên để đáp ứng nhu cầu cho sự thay đổi của môi trường và những yêu cầu cải tiến máy móc. Không chỉ vậy, trong trường hợp có hỏng hóc nghiêm trọng, thủ tục khôi phục lại các mã và tái kích hoạt hệ thống cũng đòi hỏi một khoảng thời gian lớn và chi phí đắt đỏ. Ngoài ra trí tuệ nhân tạo không có tính linh hoạt. Vốn dĩ, trí thông minh là do tạo hóa mang lại cho mỗi người chúng ta đó chính là điều đặc biệt ở con người. Nhưng trí tuệ nhân tạo thì không có bất kì cảm xúc hay tính đạo đức nào. Chúng vẫn là những máy móc chỉ thực hiện những gì được lập trình sẵn và không thể đưa ra phán quyết đúng hay sai, thậm chí không thể đưa ra quyết định thực hiện nhiệm vụ nếu gặp phải những tình huống không quen thuộc. Khi đó chúng có thể hoạt động không đúng so với những gì được "ra lệnh" trước. Không thể cải thiện nhờ vào kinh nghiệm. Không giống như con người trí tuệ nhân tạo không thể được cải thiện bằng việc rút ra kinh nghiệm. Qua thời gian nó còn có thể bị hao mòn. Tuy lưu trữ khối lượng lớn dữ liệu nhưng cách chúng có thể được sử dụng rất khác với con người. Máy móc khó có thể thay đổi và thích nghi phản ứng của chúng trước những sự thay đổi của môi trường. Trong thế giới của con người không có gì có thể thay thế được sự kết nối giữa trái tim với trái tim. Việc chăm sóc, quan tâm cũng không thể tìm thấy ở đây. Máy thông minh cũng không thể thay thế cho y tá bệnh viện chăm sóc bệnh nhân hay tiếng nói đầy hứa hẹn của bác sĩ. Bên cạnh đó, ta cần phải hiểu rằng trí tuệ nhân tạo cũng không có sáng tạo được như con người. Sáng tạo hay trí tưởng tượng không phải sở trường của trí tuệ nhân tạo. Con người là trí thức với độ nhạy cảm cao. Ta có thể thấy, nghe, suy nghĩ và cảm nhận. Suy nghĩ của con người được hướng dẫn bởi những cảm xúc cái mà hoàn toàn thiếu với máy móc. Các khả năng trực quan vốn có của con người khó có thể được nhân rộng. Khi trí tuệ nhân tạo trở nên quá phổ biến, hậu quả nghiêm trọng là thất nghiệp, việc máy móc có thể thay thế con người có thể dẫn đến tình trạng thất nghiệp quy mô lớn, trầm cảm, nghèo đói và các tệ nạn xã hội. Con người bị tước đoạt công việc, bị bỏ lại với thời gian trống rỗng. Nếu việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trở nên tràn lan, con người sẽ mất đi sức sáng tạo và trở nên lười biếng. Trí thông minh nhân tạo được sử dụng dưới bàn tay kẻ xấu chính là mối nguy hại với nhân loại nói chung. Nó có thể dẫn tới hủy diệt hàng loạt. Quả thực rằng, AI và robot không chỉ cải thiện cách sống, cách chúng phục vụ còn có thể giúp chúng ta khám phá ra những chân trời mới. Con người ngày càng trở nên tốt hơn trong việc xác định mong muốn của mình và nhanh chóng biến chúng thành hiện thực. Mọi thứ sẽ diễn ra nhanh đến mức chúng ta không kịp nhận thấy những thay đổi nhỏ và dễ dàng thích ứng với sự thay đổi mà nó mang lại cho chúng ta. Tuy nhiên cũng cần phải nhìn nhận rõ những mặt trái của trí tuệ nhân tạo để có thể có những cách sử dụng tối ưu hơn.
Nhìn lại vào công nghệ trí tuệ nhân tạo hiện đại, với sự phát triển chóng mặt của AI, đã có nhiều ý kiến đưa ra và gây băn khoăn về khả năng và giới hạn của nó. Điều này cũng làm cho câu hỏi liên quan đến đạo đức của AI trở thành điểm thắc mắc. Dù không ai có thể dự báo được câu trả lời cho các vấn đề này, ta không thể phủ nhận rằng trí tuệ nhân tạo đã mang lại rất nhiều lợi ích và tiếp tục tác động tích cực trong ngành công nghiệp hiện tại và tương lai. Với sự thu hút từ ngành này, có rất nhiều cơ hội mới mở ra cho kỹ sư công nghệ thông tin để khám phá và viết tiếp chuyện thành công trong giai đoạn mới này.